Onze oude wc wordt gestuukt. De ingehuurde stukadoor is een echte vakman en praat voortdurend tegen zichzelf. “ Oh, ok Johan, nu even opletten dat je, dat randje niet te nat maakt want anders kom je bij die lijst in de problemen. Ja, mooi blijven strijken, zo gaat het goed. ” Hij weet dat ik na hem sta te kijken en hij geneert zich niet.

Wanneer ik hardop tegen mezelf praat, fietsend op een stil weggetje, kijk ik schichtig om me heen, schaam me voor deze manier van zelfreflectie.

‘Zelf gericht praten’, de officiële term voor dit gedrag, is vrij normaal lees ik in een artikel van Jolet Plomp in de Psychologiemagazine. Zij zegt dat hardop praten met jezelf heel normaal is en effectief. Het helpt je te focussen en het stimuleert om vol te houden. Ingewikkelde gedachten en gevoelens worden er helderder door.

Hoogleraar Ethan Kross van de Universiteit van Michigan heeft in 2014 onderzoek gedaan naar de manier waarop je het beste met jezelf kan praten. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat je dit het beste kan doen, wanneer je jezelf in de tweede of derde persoon aanspreekt. Dus niet zeggen ‘ik kan dit, maar ‘jij kunt dit.’ Dit effect is te verklaren door ‘self-distancing’ waarbij je als derde persoon naar jezelf kijkt. Je wisselt van perspectief, de helikopter view. De mindfullnes gedachten.

Ik ontmoet veel managers die moeite hebben met gesprekken die ze met medewerkers moeten voeren, bijvoorbeeld als deze niet helemaal goed functioneert. Ook tref ik regelmatig medewerkers die opzien tegen een gesprek met een ontevreden klant of een klant die onredelijke eisen stelt. In dit soort situaties is het heel verstandig om dit even voor te bereiden door hardop tegen jezelf te praten in de derde persoon. Op deze manier wissel je van perspectief, je krijgt inzicht in de gedachten en beweegredenen van jezelf én de ander. Het is alleen jammer dat dit praktisch niet altijd haalbaar is. Hardop tegen jezelf praten blijft toch iets raars, behalve wanneer je oortjes in hebt van je telefoon.

Tijdens mijn trainingen ‘gesprekstechnieken’ laat ik deelnemers vooral hun gedachten hardop vertellen, en ze van perspectief wisselen. Soms speel ik het gedrag van de deelnemer en mogen zij hun gesprekspartner imiteren. Dit geeft veel inzicht. Daarna zoeken we naar woorden en gedachten die meer passend zijn. “hoe zou je dit ook kunnen zeggen?” De toeschouwers vraag ik: “ hoe klinkt dit?” of “hoe zou jij dit uitleggen?” Door ideeën in je hoofd hardop te zeggen, in de context van het gesprek, hoor je meestal zelf gelijk wat werkt en wat niet. Daarna leg ik uit waarom het werkt, aan de hand van een passende theorie. Zodat deze ervaring wordt geborgd, en kan worden gereproduceerd.

Ongegeneerd, hardop, tegen jezelf praten kan natuurlijk wel altijd op de wc. Bij vragende blikken in de toiletruimte zwaai je even met je telefoon. “Moest ik écht even nemen”.