Ik werd gevraagd om een paar dagen als activiteitenbegeleider te gaan werken bij demente bejaarden. Mijn taak zou worden om vooral de rust te bewaren bij de groep bewoners, zodat het vaste personeel zich kon bezighouden met een reorganisatie. Deze was nodig omdat de instelling onder verscherp toezicht was gesteld wegens ondermaatse zorg.
Aan het gebouw zelf is niets mis. Een prachtig huis in het Gooi met fijne ruime kamers en zitjes voor iedereen, stoelen waarbij je lekker met de beentjes omhoog kan.
Bij binnenkomst wordt ik niet gelijk begroet, het is spitsuur. Het personeel is te druk met het ontbijt te verzorgen. Merk dat de bewoners dood nerveus worden van rennende verzorgers die overal beetjes aandacht moeten rondstrooien.Als activiteit ga ik na het ontbijt koffie drinken met de krant er bij. Gewoon een pot koffie op tafel, samen de de krant lezen en kijken wat er gebeurd.
Aan de grote eikenhouten tafel kijken een zestal dames en heren mij verwachtingsvol aan.De krant zelf lezen heeft niet hun interesse en voorlezen blijkt te saai. Men is snel afgeleid. Doet me denken aan de groepsdynamiek van peuters. Daarom pakt ik de Telegraaf vanwege de grote foto’ s en begin de artikelen te vertellen als een spannend verhaal. Het was tijdens de olympische spelen, dus het verhaal over de dronken Youri van Gelder was erg fijn of Epke Zonderland die uit de ringen viel.
Intuïtief zoek ik de interactie, nodig de dames en heren uit tot reageren omdat ze anders terug vallen in knikkebollen.In mijn enthousiasme beeld ik uit hoe Epke waarschijnlijk was terecht gekomen op de mat. Vervolgens ga ik andere sporten uitbeelden en men gaat raden. Er ontstaat een spel.We raken in gesprek over sporten. Een dame blijkt in haar jeugd op voetballen te hebben gezeten. ‘Ja,’ zegt ze, ‘Logisch, mijn vader was voorzitter van de voetbalclub én de schaats vereniging. Ach, vooral dat schaatsen was altijd zo fijn.’
Ik sta op en begin lange schaats passen uit te beelden, daarna schaatsen we met 3 demente bejaarden over het marmoleum. Over keihard zwart ijs, de leren veters van de doorlopers, de vertrouwde rug van vader. De krentenbol in je rugzakje en de warme chocomelk op de strobaal bij de koek en zopie. Het stro dat aan je billen prikt. Al doende worden herinneringen weer levend, tastbaar.
Tussen alle dutjes, verwarring over rollators en medicatie rondjes door, lukt het me aardig om de bewoners een fijne, zinvolle, dag te bezorgen. De rust te bewaren. Alleen na 15 u gebeurd er iets geks. De dames en heren worden allemaal erg onrustig. Men kijkt om zich heen vraagt hoe laat het is. De bewoners gaan zoek naar hun jas en tas. Men heeft namelijk tot die tijd een passende verklaring gevonden waarom men hier te samen was in dit grote huis. Voor de één is het een hotel of restaurant, voor de ander was het logisch dat dit een feestje moest zijn. Maar zo, na de middag, wil iedereen weer naar huis. Naar hun ouders.
Ik begin om klip en klaar uit te leggen wat de stand van zaken is. U woont hier, uw ouders leven niet meer, ze zouden dan 140 jaar oud zijn dat kan toch niet? Men neemt even genoegen met zo’n logisch antwoord, daarna begint het opnieuw. ‘Hoe laat wordt ik opgehaald’ ? Wanneer komt mijn zoon? ‘
Dan besef ik mij dat ik beter op de emotie kan inhaken, net als bij het schaatsen. Ik begin te vragen wat thuis voor hen betekent, welke herinneringen er zijn. Hoe het huis en de tuin er uitzien en met wie ze er wonen. Ik zoek samen met de bewoners naar gelukzalige momenten van vroeger. Er ontstaat een milde blik en een glimlach, het is goed zo.We drinken een kopje thee.
In de trein terug besef ik dat alle indrukken die je ooit hebt opgedaan ergens zijn opgeslagen en je gedrag bepalen. Om echt met elkaar in gesprek te komen is het belangrijk om contact te maken met je emotie die bij de indrukken passen. Als dat niet lukt, omdat iemand dement is,samen de tijd en de rust nemen om terug te gaan naar beelden waar de emotie vandaan komt. Zo beleef je samen even een gelukzalig moment van herkenning, rust en overzicht.
Ik hoop dat ze dit ook beseffen tijdens de reorganisatie van dit prachtige verzorgingstehuis.